Effect van Ritalin op de (maximale) hartfrequentie
Ik kreeg een lezersvraag na aanleiding van mijn vorige blog over de maximale hartfrequentie. Hoeveel verschil maakt het gebruik van ritalin op je hartfrequentie tijdens inspanning?
Ik test tijdens mijn werk in het WKZ regelmatig kinderen met ADHD op de fietsergometer. Mijn persoonlijke ervaring is dat de rusthartfrequentie wat verhoogd is evenals de hartfrequentie tijdens inspanning. Wat betreft de maximale hartfrequentie zie ik eigenlijk nooit systematisch hele hoge maximale hartfrequenties tijdens inspanning bij kinderen met ADHD die ritalin of concerta gebruiken. Maat dit zijn mijn eigen niet systematische observaties. Wat zegt de literatuur hier eigenlijk over?
Ik ben dus de literatuur in gedoken. Maar eigenlijk is er maar een beperkte hoeveelheid literatuur beschikbaar die de cardiovasculaire effecten van Methylfenidaat (de werkzame stof in ritalin en concerta) tijdens inspanning bij kinderen met ADHD heeft beschreven.
De eerste studie die ik kon bemachtigen stamt al uit 1976.(1) Joyce Ballard en collega’s beschreven heft effect van Methylfenidaat in rust en tijdens inspanning bij 23 kinderen met ADHD in vergelijking met controle kinderen. Zij vonden at de hartfrequentie in rust zo’n 10 slagen per minuut toenam, en deze verhoging bleef bestaan tijdens submaximale inspaning. Er waren behalve de versnelde hartslag geen andere ECG veranderingen te zien. Ze lieten de kinderen niet maximaal inspannen. Ook bloeddruk was aanzienlijk hoger (systolische bloeddruk 10mmHg)tijdens inspanning. De zuurstofopname tijdens inspanning werd niet beïnvloed door de inname van Methylfenidaat. Hoe hoger de ingenomen dosis, hoe groter het effect op hartfrequentie en bloeddruk. Wel interessant om te lezen dat 40 jaar geleden slechts 1 tot 2 procent van de kinderen hyperactief waren.
Dus tijdens submaximale inspanning is de hartfrequentie hoger, maar hou zit het met de maximale hartfrequentie? Inspanningsfysioloog dr Tony Mahon heeft dit onderzocht in een recentere publicatie. (2) In een studie bij 24 kinderen met ADHD vond hij dat de maximale hartfrequentie niet verschillend was met gezonde kinderen. Wat wel opvallen was dat kinderen met ADHD die vergeten waren om hun medicijnen in te nemen een lagere (~10slagen per minuut) dan wanneer ze hun medicatie wel hadden ingenomen (3). Ook was er geen verschil in maximale zuurstofopname door de inname van Methylfenidaat. Ook was er geen verschil in maximale zuurstofopname tussen kinderen met ADHD en gezonde kinderen (3). Wel vonden de onderzoekers dat de kinderen met ADHD een hogere hartfrequentie hadden bij een zelfde score op de OMNI Borg schaal. Dit verschil met gezonde kinderen verdween naarmate de inspanning zwaarder werd (Figuur 1).
Figuur 1. De relatie tussen de OMNI Borg schaal en hartfrequentie tijdens inspanning bij kinderen met ADHD (doorgetrokken lijn) en controle kinderen (gestippelde lijn).
Conclusie
Samengevat betekent dit dat vanwege de verhoogde rust hartfrequentie en submaximale hartfrequentie bij mensen die methylfenidaat gebruiken, men het beste gebruik kan maken van de Karvonen formule bij het bepalen van de intensiteit hartfrequentie gestuurde training. Wel is het van belang dat ze tijdens de baseline inspanningstest hun medicatie hebben ingenomen, anders worde de maximale hartfrequentie onderschat. Ook betekent dit dat submaximale inspanningstesten op geleide van de hartfrequentie (zoals de Astrand test) een onderschatting geven van de fitheid van een cliënt die Methylfenidaat gebruikt.
Opmerkingen?
Indien u nog aanvullingen of vragen heeft mail deze dan naar info@physiology-academy.nl of stel ze via twitter @bikedocter.
Referenties:
- Ballard JE, Boileau RA, Sleator EK, Massey BH, Sprague RL. Cardiovascular responses of hyperactive children to methylphenidate. JAMA.1976 Dec 20;236(25):2870-4.
- Mahon AD, Woodruff ME, Horn MP, Marjerrison AD, Cole AS. Effect of stimulant medication use by children with ADHD on heart rate and perceived exertion. Adapt Phys Activ Q. 2012 Apr;29(2):151-60.
- MahonAD, Stephens BR, Cole AS. Exercise responses in boys with attention deficit/hyperactivity disorder: effects of stimulant medication. J Atten Disord. 2008 Sep;12(2):170-6.